دوران بین جزئیت و مانعیتدوران بین جزئیت و مانعیت به معنی تردید در جزء بودن یا مانع بودن چیزی نسبت به مکلّفٌ به است. ۱ - تعریف دوران بین جزئیت و مانعیتدوران بین جزئیت و مانعیت، از اقسام شبهه مقرون به علم اجمالی بوده و در جایی است که در جزئیت چیزی برای مامور به و یا مانعیت آن تردید شود، مانند: تردید در این که " تکبیرات افتتاحیه " ـ تکبیرهای شش گانه قبل از تکبیرة الاحرام ـ از اجزای نماز است یا مانع نماز می باشد. ۲ - دیدگاه آخوند خراسانی و شیخ انصاریمرحوم " آخوند " در این باره می گوید: این مورد از قبیل دوران امر بین محذورین نیست تا مجرای اصل تخییر باشد، بلکه از قبیل دوران امر بین متباینین و مجرای اصل احتیاط می باشد، زیرا در دوران بین محذورین، احتیاط امکان ندارد و به همین دلیل، اصل تخییر جاری می شود، اما در این جا احتیاط امکان دارد و می توان یک نماز را همراه تکبیرات افتتاحیه و نماز دیگری را بدون آن اقامه کرد. اما مرحوم " شیخ انصاری " این مورد را از موارد دوران بین محذورین دانسته و حکم به تخییر می نماید. ۳ - فرق جزء و شرط با مانع و قاطعجزء و شرط، وجودشان در مأمور به دخالت دارد، اما مانع و قاطع عدمشان در مأمور به دخالت دارد. ۴ - فرق مانع با قاطعفرق مانع با قاطع این است که مانع با اصل ماهیت مأمور به سازگار نیست، اما قاطع با هیئت اتصالیه‌ای که در مأمور به معتبر است، منافات دارد. [۵]
تحریر الفصول، ذهنی تهرانی، محمد جواد، ج۵،۶، ص۷۲۰.
۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۷۵، برگرفته از مقاله «دوران بین جزئیت و مانعیت». |